Нигилизм

Нигилизм
Нигилизм (лат. nihil – ештеме) – қоғамдағы жалпы қабылданған, бірақ бөгде (жат), социумде өмірді өндірудің өздерінің күндері біткен формалары немесе жазалайтын (репрессивные), тұлғадан тыс және қоғам индивидке зорлап таңған (енгізген) императивтер ретінде түсінілетін, ұғынылатын құндылықтарды, нормаларды, идеяларды, жүріс-тұрыс стратегияларын немесе тұтас мәдениетті жоққа шығару. Бұрын Августин ешнәрсеге сенбейтін адамдарды «нигилистер» деп атағанмен, бұл терминді қолданысқа неміс философы Ф. Г. Якоби енгізді деп есептелінеді (1799 ж. Фихтеге жазған жолдауында).
Нигилистік пікірлер, ойлар, көзқарастар кейбір философтардың шығармашылығында көрініс тапты. С. Кьеркегор нигилизмнің түбірін шынайы христиандық дүниетанымның жоқтығында байқайды. Ф. Ницше нигилимзді «барлық құндылықтарды қайта қарау» ретінде түсінуді ұсынады. М. Хайдеггер «Құдай өлді, Ницше сөздері» (1950) еңбегінде осы процесті жоғары құндылықтардың құнсыздануы ретінде қарастырады.
Экзистенциализмде адам өмірінің абсурдтығы алдында нигилизм жүріс-тұрыс пен моральдің дәстүрлі стратегияларының өзгеруімен (ломка), адамның еркіндігі мен тұлғасын басатын (тұншықтыратын) социумның тұлғадан жоғары тәртіп және мораль императивтерінен босануымен байланыстырылады. Нигилизмнің осы бағыты «жаңа солшылдар» («новые левые») қозғалысында жалғасты және өзінің апогейін (жоғары шегін) XX ғ. 60 – ж.ж. аяғындағы жастар қозғалысында тапты. Осы кезеңде нигилизм инстинктерден босату, адамды мәдениеттен (Г. Маркузе – «Ұлы бас тарту стратегиясы» - стратегия «Великого Отказа»), тұлғадан жоғары «Суперэго» құрылымдардан және кейін «Меннен» (от «Я» - Делез, Гваттари) азат ету культімен, саяси экстремизммен (Р. Дебре), зорлық – зомбылық және терроризммен (Ф. Фанон) байланыстырылды. Жалаң жоққа шығару (голое отрицание) және оны абсолюттендіру дұрыс істер мен жолдарға бағыттамайды.
Нигилизм деп XIX ғ. 60-70 ж.ж. таралған орыс ойшылдары-революционерлерінің радикалды концепциясын да айтады. Олар да мемлекет, шіркеу және отбасы авторитеттерін (құндылықтарын) жоққа шығарды (қараңыз: И. С. Тургенев «Әкелер мен балалар» - «Отцы и дети»).

Философиялық терминдердің сөздігі. - Павлодар: ПМПИ. . 2011.

Игры ⚽ Нужна курсовая?
Синонимы:
,


Полезное


Смотреть что такое "Нигилизм" в других словарях:

  • НИГИЛИЗМ — (от лат. nihil ничто) в широком смысле отрицание общепринятых ценностей, идеалов, моральных норм, культуры и т.д. Впервые это понятие появилось у Ф.Г. Якоби, но всесторонний анализ Н. как общеевропейского явления дал Ф. Ницше. Н., сего т.зр., это …   Философская энциклопедия

  • НИГИЛИЗМ — (лат. nihil ничто) отрицательное философское учение. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Павленков Ф., 1907. НИГИЛИЗМ (от лат. nihil ничего, с греч. окончанием). В начале изредка употреблялось в значении теории отрицателей …   Словарь иностранных слов русского языка

  • Нигилизм —  Нигилизм  ♦ Nihilisme    Нигилист это человек, не верящий ни во что (nihil), даже в то, что есть на самом деле. Нигилизм есть своего рода отрицательная религия – Бог умер, унося с собой все, что считалось плодом его творения, – бытие и ценность …   Философский словарь Спонвиля

  • нигилизм — а, м. nihilisme <лат. nihil ничто. 1. Отрицание общественных ценностей (всяких норм, принципов, законов), созданных человечеством; полный скептицизм. БАС 1. 2. Направление в среде рус. разночинцев шестидесятников, резко отрицательно… …   Исторический словарь галлицизмов русского языка

  • НИГИЛИЗМ — (лат. nihil ничто) исходно одна из характерных черт буддистской и индуистской философии. Согласно присущему им Н. (или пессимизму), в посюстороннем мире в принципе не присутствует изначальная реальность, ибо она не имеет имени и формы;… …   История Философии: Энциклопедия

  • НИГИЛИЗМ — (от латинского nihil ничто), отрицание общепринятых ценностей, идеалов, моральных норм, культурных традиций и т.п. Получает особое распространение в кризисные эпохи общественно исторического развития. В России термин нигилизм получил… …   Современная энциклопедия

  • нигилизм — скептицизм, отрицание Словарь русских синонимов. нигилизм сущ., кол во синонимов: 3 • отрицание общественных ценностей …   Словарь синонимов

  • Нигилизм — (от латинского nihil ничто), отрицание общепринятых ценностей, идеалов, моральных норм, культурных традиций и т.п. Получает особое распространение в кризисные эпохи общественно исторического развития. В России термин “нигилизм” получил… …   Иллюстрированный энциклопедический словарь

  • НИГИЛИЗМ — (от лат. nihil ничто) отрицание общепринятых ценностей: идеалов, моральных норм, культуры, форм общественной жизни. Получает особое распространение в кризисные эпохи общественно исторического развития. В России термин получил распространение… …   Большой Энциклопедический словарь

  • НИГИЛИЗМ — НИГИЛИЗМ, нигилизма, мн. нет, муж. (книжн.). 1. Образ мыслей нигилиста (ист.). 2. Голое отрицание всего, логически не оправданный скептицизм. Толковый словарь Ушакова. Д.Н. Ушаков. 1935 1940 …   Толковый словарь Ушакова


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»